Nga Vjollce Dedushaj Fazliu
Hiperprolaktinemia është një gjendje në të cilën një person ka nivele më të larta se normale të hormonit të prolaktinës në gjakë. Funksioni kryesor i prolaktinës është të stimulojë prodhimin e qumështit të gjirit pas lindjes, kështu që nivelet e larta të prolaktinës janë normale në shtatzëni.
Prolaktina gjithashtu ndikon në nivelet e hormoneve seksuale (estrogjen dhe testosteron) si tek gratë ashtu edhe tek burrat. Prolaktina është hormon I prodhuar në hipofizë, një organ me madhësi të bizeles që gjendet në bazën e trurit.
Çfarë e shkakton hiperprolaktineminë?
Një shkak i zakonshëm i hiperprolaktinemisë është rritja ose tumori në hipofizë i quajtur prolaktinoma.
Tumori prodhon nivele të larta të prolaktinës. Këto tumore mund të jenë të mëdhenj ose të vegjël dhe zakonisht janë të mirë, domethënë nuk janë kancerogjene/janë beninje.
Tumoret e vegjël (më të vegjël se 1 cm) quhen mirkoprolaktinoma dhe tumoret më të mëdhenj (më shumë se 1 cm) quhen makroprolaktinoma.
Tumoret e mëdhenj gjithashtu mund të shkaktojnë dhimbje koke, probleme me shikimin, ose të dyja.
Prolaktinomat janë më të zakonshme tek gratë sesa tek burrat dhe rrallë ndodhin tek fëmijët.
Disa medikamente të përshkruara gjithashtu mund të rrisin nivelet e prolaktinës.
Këto përfshijnë ilaçe për:
Presion i lartë i gjakut (siç janë bllokuesit e kanaleve të kalciumit dhe metildopa)
Depresioni (ilaqet kundër depresionit triciklik dhe SSRI)
Urth dhe sëmundja e refluksit gastroesfageal
Të përziera dhe të vjella
Dhimbje (opiatet – ilaçe që rrjedhin nga opiumi)
Tableta për kontrollin e lindjes
Çrregullime serioze të shëndetit mendor (antipsikotikë si risperdon dhe haloperidon)
Simptomat e menopauzës (estrogjen)
Shkaqe të tjera përfshijnë:
Hipotiroidizëm ose tiroide joaktive – domethënë gjëndra tiroide nuk prodhon mjaftueshëm hormon tiroide.
Shtatzënia dhe laktacioni
Lëndimet në murin e kraharorit ose gjendje të tjera që ndikojnë në murin e gjoksit, të tilla si herpesat
Tumore dhe sëmundje të tjera që prekin gjëndrën e hipofizës, ose trajtimi me rrezatim për tumoret në ose afër hipofizës
Sëmundjet kronike të mëlçisë dhe veshkave
Ndonjëherë, nuk mund të gjendet asnjë shkak për hiperprolaktinemi dhe dyshohet se stresi e ka bërë të veten.
Cilat janë shenjat dhe simptomat e hiperprolaktinemisë?
Të dy burrat dhe gratë mund të kenë infertilitet, rënie të libidos/dëshirës dhe dobësim të kockave.
Përveç kësaj, gratë mund të kenë:
Tharje vaginale, që çon në dhimbje gjatë marrëdhënieve seksuale.
Probleme me menstruacionet – mungesë menstruacione ose periudha të çrregullta
Prodhimi i qumështit të gjirit kur nuk është shtatzënë ose në gji
Burrat gjithashtu mund të kenë:
Disfuncion erektil – ulje libidos
Rritja e gjithëve i quajtur gjinekomastia
Ulja e masës muskulore dhe flokëve të trupit
Si diagnostikohet hiperprolaktinemia?
Një test gjaku përdoret për të zbuluar prolaktinën e tepërt.
Nëse nivelet e prolaktinës janë të larta, zakonisht bëhen më shumë teste për të kontrolluar nivelet e gjakut të hormonit të tiroides. Nivelet normale të hormoneve tiroide përjashtojnë hipotiroidizmin si shkak i hiperprolaktinemisë.
Mjekët gjithashtu do të pyesin për kushte të tjera dhe përdorimin e ilaçeve, dhe përjashtojnë shtatzëninë.
Nëse dyshohet për një prolaktinomë, një MRI (rezonancë magnetike) e trurit dhe hipofizës është shpesh hapi tjetër. Duke përdorur një makinë të veçantë që krijon imazhe të indeve të trupit, një MRI mund të zbulojë një tumor të hipofizës dhe të tregojë madhësinë e tij.
A është prolaktinoma një tumor në tru?
Jo, indet e hipofizës qëndrojnë jashtë barrierës së trurit në gjak dhe tumoret e hipofizës nuk konsiderohen të jenë tumore të trurit. Këto janë pothuajse gjithmonë beninje.
Cili është trajtimi për hiperprolaktineminë?
Trajtimi bazohet në shkakun. Disa njerëz me nivele të larta të prolaktinës, por të pakta ose pa shenja dhe simptoma, nuk kanë nevojë për ndonjë trajtim.
Opsionet për trajtimin e tumoreve përfshijnë:
Medikamentet me recetë. Agonistët e dopaminës si Bromocriptine dhe cabergoline ulin prodhimin e prolaktinës.
Ilaçet funksionojnë mirë për shumicën e njerëzve me prolaktinoma dhe tolerohen mirë. Bromocriptine merret 2-3 herë në ditë dhe Cabergoline është me veprim të gjatë dhe përdoret dy herë në javë.
Kirurgji për të hequr një tumor. Kirurgjia mund të përdoret nëse ilaçet nuk kanë qenë efektive. Nganjëherë operacioni është i nevojshëm nëse tumori prekë shikimin.
Rrezatimi. Rrallë, nëse ilaçet dhe kirurgjia nuk kanë qenë efektive, rrezatimi përdoret për të zvogëluar tumorin.
Hipotiroidizmi trajtohet me hormon sintetik të tiroides, i cili duhet të sjellë nivelet e prolaktinës në normale. Nëse nivele të larta të prolaktinës shkaktohen nga ilaçe me recetë, llojet e tjera të ilaçeve mund të hulumtohen.
A mund të kem akoma një shtatzëni normale me këtë gjendje nëse nuk ka ndonjë shkak tjetër që çon në infertilitet?
Shumica e prolaktinomave i përgjigjen shumë mirë mjekimit dhe nuk duhet të keni probleme me ngeljen shtatëzënë sapo nivelet të normalizohen.
Medikamentet zakonisht ndërpriten gjatë shtatëzënësisë.
Informacioni i ri në lidhje me efektet e prolaktinës (PRL) në proceset metabolike kërkon rivlerësimin e veprimeve të përgjithshme metabolike të PRL.
PRL ndikon në homeostazën metabolike duke rregulluar enzimat kryesore dhe transportuesit që shoqërohen me glukozë dhe metabolizmin e lipideve në disa organe të caktuara.
Në gjëndrën e qumështit lactating, PRL rrit prodhimin e proteinave të qumështit, laktozës dhe lipideve.
Në indin dhjamor, PRL zakonisht shtyp depozitimin e lipideve dhe çlirimin e adipokinës.
PRL mbështet rritjen e ishujve pankreatik, stimulon sekretimin e insulinës dhe rrit prodhimin e citratit në prostatë.
Një rast specifik është bërë për PRL në gjirin e njeriut dhe indin dhjamor, ku ai vepron si një hormon qarkullues dhe një faktor autokrin ose parakrin.
Megjithëse efektet e përgjithshme të PRL në përbërjen e trupit janë modeste dhe specifike për speciet, PRL mund të përfshihet në shfaqjen e rezistencës ndaj insulinës.
