Historia e refugjatëve shqiptarë që me anijen Vlora shkuan në Itali më 1991

0
254

Rënia e komunizmit në Shqipëri që po ndodhte në fillim të viteve 1990-ta i dha vendit një kolaps të madh ekonomik (me mungesë të theksuar ushqimesh) mes trazirave të përhapura politike dhe sociale në vend. Kjo nxiti shumë shqiptarë të përpiqen të largohen nga kombi i tyre që deri atëherë ishte i izoluar.

Njerëzit ndiheshin të mbingarkuar nga mosshpresa dhe megjithëse njohuritë e tyre për vendet e tjera bazoheshin vetëm në ato që kishin dëgjuar, parë në televizionin italian, ata dëshironin mundësinë për të filluar një jetë të re jashtë vendit. Një pjesë e mirë e emigrantëve që synonin Italinë, më pak se njëqind milje larg porteve shqiptare përtej ngushticës së Otrantos, tërhiqeshin pjesërisht në portretizimet (të gabuara) të pasurisë në reklamat televizive italiane që ata ishin në gjendje t’i shikonin në Shqipëri.

Anija e ngarkesave Vlora ishte kthyer nga Kuba me një ngarkesë sheqeri, motori i saj kryesor ishte jashtë përdorimit dhe u fut në Durrës për të shkarkuar ngarkesën e saj dhe të kalonte nëpër riparime. Ndërkohë, turma njerëzish ishin mbledhur në port nga i gjithë vendi me shpresën për të hipur në ndonjë anije për në Itali. Pa askënd t’i ndalojë ata, mijëra prej tyre (mbi 20,000 sipas raporteve) duke u hedhur në det dhe duke u ngjitur me litarë hipën në anijen Vlora më 7 gusht 1991, duke mbushur praktikisht çdo pëllëmbë të anijes (disa varur nga shkallët përgjatë gjithë udhëtimit). Në pamundësi për të folur me turmën – disa prej të cilëve ishin të armatosur – jashtë planit të tyre, kapiteni, Halim Milaqi, vendosi të lundronte me anije të mbingarkuar për në Itali, nga frika e asaj që mund të ndodhte nëse amatorët do të komandonin anijen.

Ishte lundrim vetëm me motorët ndihmës të anijes, pa radar (për shkak të pranisë së pasagjerëve) dhe me peshë të mbingarkuar, anija gjithashtu humbi tubat e ftohjes pasi pasagjerët i prenë ato hapur për të provuar të hidratojnë veten, me kapitenin më pas duke përdorur detin për të shmangur shkrirjen e motorit. Ata fatmirësisht përfituan nga moti që u tregua bujar me ta dhe arritën në brigjet italiane në orët e para të 8 gushtit. Duke iu afruar portit të Brindizit rreth orës 4 të mëngjesit, kapiteni u këshillua që të mos hynte në qytet, kështu që kapiteni ndryshoi kursin në Bari, vetëm 55 kilometra rrugë, të cilat anija e dobësuar u desh 7 orë për të arritur.

U bë një përpjekje për të bllokuar hyrjen e portit duke përdorur anije të vogla në përpjekje për të kufizuar kapitenin të kthehej në Shqipëri. Duke përmendur kushtet e përkeqësimit në bordin e anijes, pasi pasagjerët kishin kaluar 36 orë pa ushqim dhe ujë në nxehtësi të ngulfatshme, kapiteni Milaqi nuk pranoi të kthehej mbrapa dhe hyri në port, duke komunikuar se kishte njerëz të lënduar në bord ai nuk mund të kthehej edhe mekanikisht. Më në fund Vlora u bë që të hynte në portin më larg nga qendra e qytetit që zakonisht ishte e rezervuar për shkarkimin e qymyrit.

Politika e linjës së ashpër e qeverisë italiane ishte të ndalonte anijet e refugjatëve të vinin në brigjet italiane dhe përndryshe dëbimin e imigrantëve menjëherë. Si i tillë, pasagjerët e Vlorës nuk u nisën për një pritje të ngrohtë, urdhrat nga Roma thanë që ata të mbaheshin në port, me pak ose aspak ndihmë materiale dhe pastaj për tu kthyer përsëri në Shqipëri brenda ditëve, nëse jo disa orë.

Autoritetet filluan të transportojnë emigrantët nga mesdita në Stadio della Vittoria, një stadium jashtë përdorimit, ku ata do të mbaheshin deri në dëbimin e tyre. Deri pasdite shqiptarët kishin kuptuar që përfundimisht do të dërgoheshin në shtëpi, grupe prej tyre u përpoqën të kalonin nëpër kordonin e policisë që rrethonte stadiumin, me shumë prej tyre që arrinin të shpëtonin, autoritetet më pas vendosën të ndalojnë sjelljen e kujtdo në stadium dhe vendosën ti mbyllnin portat, duke i bllokuar ata brenda. Nata pa që tensioni po ndizet edhe më shumë, me përleshje midis policisë dhe shqiptarëve që përpiqeshin (dhe kishin sukses disa nga ta) të shpërthenin kordonin.

Megjithatë në ditët e ardhshme ishin riatdhesuar rreth 3,000, disa u larguan vullnetarisht pasi pritja armiqësore dhe kushtet e këqija i kishin lënë ata të zhgënjyer për jetën në Itali, për shumicën e tyre u thanë gënjeshtra, me anijet dhe aeroplanët që duhej t’i çonin në qytete të tjera italiane. Trajtimi i ashpër i tyre u kritikua nga organizatat e të drejtave të njeriut dhe Papa, por u justifikua nga qeveria italiane si e nevojshme për të parandaluar migrimin e mëtejshëm të parregullt nga Shqipëria.