Mësoni për historinë e rrugës me kalldrëm në Pragë

0
144

Praga, kryeqyteti i Republikës Çeke, është një nga qytetet e mëdha turistike të Evropës. Është një vend i trashëgimisë së madhe të UNESCO-s për “Kullat përrallore”, statujat e zbukuruara dhe fasadat e artit të ri që ndezin imagjinatën dhe ngjallin fantazmat nga historia e saj mijëvjeçare në zemër të Perandorisë së Shenjtë Romake dhe Perandorisë Austro-Hungareze. Megjithatë, ka “fantazma”, që Praga vështirë do t’i harrojë.

Së paku sipas asaj që shkruan BBC, nën këmbët e miliona turistëve të saj në vit është një histori e dhimbjes, vuajtjes dhe gjenocidit.

Kjo pasi që çdo vit miliona vizitorë ecin nëpër rrugët me kalldrëm të qytetit të vjetër të Pragës – pa e kuptuar, ka shumë të ngjarë – i cili është shtruar edhe nga gurë të plaçkitur nga varrezat e hebrenjve.

BBC ka udhëtuar në “Ëenceslas Square” në Qytetin e Vjetër të Pragës për të zbuluar sekretin e rrugëve të saj.

Gurët katrorë kryqëzohen nga modelet me ngjyrë më të lehtë dhe më të errët, dhe gjatë vitit 1987, kur sheshi i Venceslasit po riparohej përpara një vizite me qilim të kuq nga presidenti sovjetik Mikhail Gorbaçov, një kalimtar i hodhi disa gurë zëvendësues në xhepin e tij.

Duke u kthyer tri dekada më herët, Leo Pavlat, tani drejtor i Muzeut hebre të Pragës, mori dy gurë nga qesja e tij dhe i krahasoi me ato në këmbët e tij – ato ishin identike.

Duke rrotulluar gurët e tij, Pavlati zbuloi se ana e kundërt ishte një fytyrë e lëmuar qëllimshëm me mbishkrime të dukshme në bojë ari: data “1895” dhe shkronjat hebraike “he”, “vav” dhe “bet”.

Ato supozohet të jenë pjesë e lavdisë së shkruar në një gur varri hebre.

Rreth 30 vjet më parë, kur Pavlati kishte parë punëtorët duke marrë gurët nga një grumbull i madh, mbishkrimet i ranë në sy.

Ata ishin fragmente të gurëve të varreve hebraike që ishin prerë në kube perfekte. Duke gjykuar nga datat, ata ishin marrë nga një varrezë e shekullit të 19-të. I tronditur, Leo futi disa në xhepin e tij dhe u largua me dinakëri nga aty.

“Nuk ishte e lehtë të jesh hebre atëherë”, ka thënë ai për BBC. “Unë isha një anëtar aktiv i komunitetit, edhe pse jo në qarqet zyrtare. Dhe unë nuk isha anëtar i Partisë Komuniste”. “Nuk kishte publikime”, vazhdoi Pavlat, “as arsimim. Unë mendoj se regjimi donte që bashkësia hebraike të vdiste ngadalë”.

Në fund të shekullit XIX dhe fillimit të 20-të, Praga ishte një qytet kozmopolit i artit, kulturës dhe harmonisë relative.

Gjermanët, çekët dhe hebrenjtë jetonin krah për krah në ‘qytetin e artë’ si subjekte të perandorit të Habsburgëve.

Anëtari më i famshëm i kësaj shoqërie të përzier ishte një nga shkrimtarët më të mëdhenj të tre kategorive – gjermane, çifute dhe çeke – Franz Kafka.

Një popullsi çifute e lulëzuar është regjistruar në Pragë që nga shekulli i 11-të dhe, përveç disa njollave shtypëse në historinë e saj të tolerancës mesjetare dhe të hershme moderne, qyteti ishte një parajsë në krahasim me pjesën më të madhe të Evropës.

Rrethina Hebreje e qytetit të vjetër u shfaq si një lagje hebraike në shekullin e 16-të me fluksin e refugjatëve hebrenj nga Moravia (në lindje të Republikës Çeke moderne), Gjermania, Austria dhe Spanja. /Telegrafi/OxygenPress.info